تأثیر مصرف دراز مدت کمپوست زباله شهری و لجن فاضلاب به صورت جداگانه و تلفیقی با کود شیمیایی بر صفات زراعی، عملکرد و تجمع عناصر پر مصرف برگ و بذر سویا (glycine max l.)

به منظور بررسی تأثیر کاربرد کمپوست زباله شهری و لجن فاضلاب به صورت جداگانه و تلفیقی با کود شیمیایی روی صفات زراعی و عملکرد سویا (رقم jk) پژوهشی در سال 1390 در مزرعه ی تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات بر پایه بلوک های کامل تصادفی و با استفاده از روش برش دهی فیزیکی با سه تکرار انجام شد. تیمار های آزمایش عبارت بودند از: سطوح 20 و 40 تن در هکتار کمپوست زباله شهری غنی شده با 50 درصد کود شیمیایی مورد نیاز گیاه، سطوح 20 و 40 تن در هکتار کمپوست زباله شهری، سطوح 20 و 40 تن در هکتار لجن فاضلاب غنی شده با 50 درصد کود شیمیایی مورد نیاز گیاه، 20 و 40 تن در هکتار لجن فاضلاب، کود شیمیایی (40 کیلوگرم اوره در هکتار، 60 کیلوگرم سوپرفسفات تریپل در هکتار و60 کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار ) و شاهد (عدم کاربرد لجن فاضلاب یا کود شیمیایی). نتایج نشان داد که مقادیر مختلف تیمار های کود آلی و سال مصرف آن ها بر اکثر صفات زراعی، تجمع برخی عناصر غذایی پرمصرف و کم مصرف، عملکرد و اجزای عملکرد دانه معنی دار بود. حداکثر ارتفاع گیاه (112 سانتی متر)، شاخه فرعی (5) و قطر ساقه (12 میلی متر) به مصرف پنج ساله 40 تن کمپوست غنی شده در هکتار تعلق داشت. مقایسه گروهی تیمار ها بر صفات زراعی مانند ارتفاع، فاصله اولین غلاف تا زمین، تعداد شاخه فرعی، تعداد گره و قطر ساقه نشان داد که سطوح مختلف کمپوست زباله شهری به ترتیب حدود 9، 16، 29، 7 و 8 درصد بیشتر از کود شیمیایی سبب بهبود پارامتر های مربوطه شدند. در کاربرد چهار ساله لجن فاضلاب حداکثر فاصله اولین غلاف تا زمین (31 سانتی متر) و تعداد شاخه فرعی (3) به ترتیب در تیمار 20 و 40 تن در هکتار غنی شده حاصل شد. حداکثر ارتفاع و قطر ساقه نیز طی کاربرد پنج ساله به ترتیب در تیمار 20 تن در هکتار لجن فاضلاب غنی نشده و 40 تن در هکتار غنی شده مشاهده شد. مقایسه گروهی تیمار ها بر ارتفاع، فاصله اولین غلاف تا زمین، تعداد شاخه فرعی، تعداد گره و قطر ساقه نشان داد که سطوح مختلف لجن فاضلاب به ترتیب حدود 5، 8، 29، 23 و 11 درصد موجب افزایش در صفات مربوطه نسبت به کود شیمیایی شد. با توجه به کاربرد سطوح مختلف کمپوست درتوالی متعدد سال مصرف، نیتروژن و پتاسیم برگ، فسفر و پتاسیم دانه، در سال پنجم مصرف کمپوست زباله شهری افزایش بیشتری نشان دادند. در حالی که نیتروژن دانه و فسفر برگ در طی سه سال کاربرد کمپوست زباله شهری نتیجه بهتری داشتند. در مصرف سال های متوالی لجن فاضلاب، نیتروژن، فسفر و پتاسیم برگ و دانه (به جز پتاسیم دانه) طی پنج سال مصرف کود آلی، بیشترین میزان تجمع را دارا بودند . بیشترین عملکرد دانه سویا (570 گرم در متر مربع)، تعداد غلاف در بوته (81) و بیوماس (1754 گرم درمتر مربع) در تیمار 40 تن در هکتار غنی شده طی کاربرد چهار ساله کمپوست زباله شهری بدست آمد. مقایسه گروهی تیمار ها نشان داد که کمپوست زباله شهری در مقایسه با کود شیمیایی تعداد غلاف در بوته، طول غلاف، تعداد دانه در غلاف ، تعداد دانه در بوته، وزن هزاردانه، عملکرد، بیوماس و شاخص برداشت را به ترتیب حدود 10، 30، 2، 12، 5، 17، 18 و 5 درصد افزایش داد. با بررسی تأثیر درازمدت لجن فاضلاب مشخص شد که کاربرد چهار ساله لجن فاضلاب و تیمار 20 تن در هکتار غنی شده در همه صفات به جز تعداد دانه در غلاف و وزن هزاردانه حداکثر افزایش را نشان دادند. بیشترین تعداد دانه در غلاف و وزن هزاردانه نیز به ترتیب طی مصرف پنج ساله لجن فاضلاب 20 تن در هکتار غنی شده و کود شیمیایی بدست آمد. در مچموع تیمار 40 تن در هکتار غنی شده در کمپوست زباله شهری و 20 تن در هکتار در لجن فاضلاب در چهار و پنج سال مصرف نسبت مصرف سه ساله آن ها در مقایسه با بقیه تیمار ها روی صفات زراعی و تجمع عناصر در سویا تأثیر بیشتری نشان دادند.